نمونه سوالات تستی و تشریحی مطالعات پایه هفتم

 

« شکست چیزی نیست جز دست کشیدن از تلاش »

نام :

نام خانوادگی :

نام درس :مطالعات اجتماعی

نام کلاس :

 

 

سازمان آموزش و پرورش مازندران

اداره آموزش و پرورش ............

دبیرستان :

آزمون ميان ترم

تاریخ امتحان :  1395

پایه تحصیلی: هفتم

زمان :    40دقيقه

تعداد سوالات :17

 

ردیف

شرح سوالات

بارم

 

  

چيزهايي است كه يك انسان به دليل مقام انساني اش ، شايستگي داشتن آنها را دارد  .

    الف)حق             ب )مسئوليت                        ج )تکاليف                            د)موارد ب و ج درست است

2-کدام مورد از حقوق پدر و مادر بر فرزندان است.

الف) از کودکان مراقبت کنند                     ب) وسايل زندگی آنها را تهيه کنند

ج) به کودکان خود محبت کنند                  د) فرزندان به والدين خود احترام بگذارند و از آنها اطاعت کنند

3-درناحیه خزری میزان بارندگی از ............کاهش می یابد .

الف) غرب به شرق   ب)شرق به غرب     ج)شمال به جنوب      د)جنوب به شمال

4-میزان بارش یک ناحیه را با نمودار ....... و به رنگ .........نشان می دهند .

الف)نمودار خطی-رنگ قرمز    ب)نمودار ستونی – رنگ آبی     ج)نمودار خطی – رنگ آبی    د )نمودار ستونی – رنگ قرمز

5- به مقرراتی که توسط نهاد مجلس به تصويب می رسند چه می گويند؟

الف) آداب                    ب) رسم                          ج) قانون                                  د) احکام

6- میزان تراکم جمعیت ایران درسال 1390 درهرکیلومترمربع چند نفربوده است؟

اف)45                    ب)55                               ج)56                                      د)46

7 -حضرت نوح (ع) و حضرت ابراهيم (ع) در ............................... مي زيستند .

الف)فلسطین            ب) مصر                         ج)بین النهرین                             د)ترکیه

8- قبايل.............. در شمال غرب ايران به صورت پراكنده زندگي مي كردند و پراكنده زندگي كردن موجب شده بود كه آنها ضعيف باشند و هر چند وقت يك بار همسايه هاي قدرتمندشان مانند آشوري ها به آنها حمله كنند و اموالشان را به غارت ببرند

الف) پارت ها                ب) مادها                         ج)پارس ها                                     د) هخامنش

9- معبد چغازنبيل در كجا قرار داشت؟

الف)در نزدیکی شوش               ب)در تزدیکی زایل                       ج)در کنار بین النهرین                 د)در مصر

10- اگر تعداد افرادي كه متولد مي شوند بيشتر از افرادي كه مي ميرند باشد جمعيت .......و اگر تعداد افرادي كه متولد مي شوند كمتر از افرادي كه مي ميرند باشد ، جمعيت ...............مي يابد .

الف ) افزايش- كاهش            ب)کاهش – افزایش                   ج)افزایش –افزایش               د)کاهش -کاهش

 

 

 

رشد منفي جمعيت چيست ؟ با مثال ؟-11

 

ميزان مجاز مصرف آب براي يك نفر در شبانه روز چقدر است و این میزان در ایران چه مقدار می باشد؟-2

 

                                                                                                                         3-انواع گردشگري را بيان كنيد؟

4-چرا مأمون امام رضا (ع) را به ولايتعهدي برگزيد؟

 

5-ميراث فرهنگي چيست  و شامل په چیزهایی می شود؟

  

6-شهر سوخته در كجا و چگونه تمدني بود ؟علت نامگذاري آن چه بود ؟

 

7-چرا از حكومت هخامنشي مي توان به عنوان نخستين امپراتوري جهاني ياد کرد؟     

 

 

 

 

 

 

 

 
 

 

سوالات مطالعات پایه  هفتم درس 23

درس 23                                                   

 

1-آیا در ایران باستان به تعلیمات مذهبی اهمیت می دادند؟

در ایران باستان، تعلیمات مذهبی نقش و تأثیر زیادی در زندگی فردی واجتماعی داشت

 

2- اقوام آریایی چه چیزهایی را مقدس می شمرند؟

برخی از عناصر خلقت مانند آب، آتش، خاک و باد را مقدس می شمردند وبرای آنها خدایانی قائل بودند.

 

3- زرتشت که بود  و مردم را به چه چیزی دعوت می کرد؟

زرتشت، پیامبر ایران باستان که قبل از سلسلهٔ مادها می زیست، در اندیشهٔاصلاح عقاید ایرانیان برآمد.

او مردم را به پرستش اهورامزدا، خدای بزرگ و یکتا دعوت کرد.

 

4- آیین زرتشت چگونه آیینی بود؟

در آیین زرتشت، اهورا مزدا، منشأ تمام خیر و خوبی ها بود و همواره بااهریمن که سرچشمهٔ شر و بدی ها

 به شمارمی رفت، در حال مبارزه بود. زرتشت به پیروان خود سفارش می کرد که به منظور یاری اهورامزدا، پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک راسرمشق زندگی خود قرار دهند

 

5- تعالیم زرتشت در کدام کتاب توسط پیروانش گردآوری شد؟    اوستا

 

6- آتش در میان ایرانیان باستان به ویژه ساسانیان چه جایگاهی داشت؟

ایرانیان باستان، آتش را مقدس می شمردند. در دورهٔ ساسانیان آتشکده های زیادی در گوشه و کنار ایران ساخته شدند که آثار بعضی از آنها تا بهامروز باقی مانده است.

 

7- در دوره ساسانیان دین رسمی کشور چه بود و علاوه بر آن پیروان کدام دین ها در ایران زندگی می کردند؟

در دورهٔ ساسانیان، اغلب مردم دین زرتشتی داشتند و حکومت از آن دینپشتیبانی می کرد و دین رسمی کشور اعلام شد. در این دوره، موبدانزرتشتی با رواج و گسترش دین های دیگر در ایران مخالفت و نسبت به پیروانسایر ادیان سخت گیری می کردند.  پیروان دینهای مسیحی، یهودی، بوداییو مانوی  نیز در ایران زندگی می کردند.

 

 8- غذای مردم ایران باستان چه بود؟

غذای اصلی مردم، غلات مخصوصاً گندم و جو بود که آنها را آرد می کردند و باآن، نان و انواع شیرینی ها را می پختند. علاوه بر نان، از انواع گوشت حیواناتاهلی، گوشت پرندگان شکاری، تخم پرندگان، شیر  بز و میوه ها و سبزیجاتو شربت ها برای تغذیه استفاده می شد.

 

9- ایرانیان باستان برای آرد کردن غلات از چه چیزی استفاده می کردند؟

آسیا بهای آبی را ابداع کرده بودند.

 

10- روغن زیتون و ادویه از چه مناطقی وارد ایران شد؟

روغن زیتون از یونان و ادویه از هندوستان

 

11- آداب غذا خوردن در ایران باستان چگونه بود؟

مردم ایران باستان، با آداب خاصی سر سفره می نشستند.آنها سخن گفتنبه هنگام غذا خوردن را گناه می دانستند. شستن دست ها قبل و بعد از غذاخوردن و خواندن دعای نان در ابتدا و پایان غذا از نکاتی بود که آنها بر سرسفره رعایت می کردند

 

12- ایرانیان باستان بیشتر از چه ظروفی  استفاده می کردند .؟

ظروف فلزی

 

13- ما چگونه از نوع پوشاک و ابزارها وتولیدات مردمان ایران باستان مطلع شده ایم؟

بیشتر آنچه که ما از پوشاک مردم آن دوره می دانیم مربوط به مجسمه ها  ونقاشی ها یا تصاویری به جا مانده از آن دوره است که بر روی سنگ ها، ظروف یا سکه ها نقش بسته اند. باستا ن شناسان نمونه هایی از وسایل وابزار تولید پوشاک مربوط به ایران باستان را نیز کشف کرده اند.

 

14- مردان وزنان ایران باستان نسبت به پوشش بدن چه اعتقادی داشتند؟

مردان و زنان ایرا ن باستان در مقایسه با مردم سایر تمدن های هم عصرخود، اعتقاد به پوشش کامل بدن داشتند و برهنگی و بی بند و باری را نشانهٔاهریمن می دانستند.

 

 

15- پوشش مردان وزنان دوره ایران باستان چگونه بود؟

ایرانیان، نخستین کسانی بودند که شلوار را طراحی کردند و پوشیدند. شلوارو بالاپوش های آستین دار و کلاه نمدی پوشاک اصلی مردان بود. زنان نیز ازشلوار، پیراهن های بلند و روسری استفاده  می کردند

 

16- لباس های ایرانی مورد توجه کدام کشور ها بود؟

مورد توجه بزرگان و درباریان روم و یونان بود و اغلب سعی می کردند از طرحلبا سهای ایرانی تقلید کنند.

 

17- ایرانیان از گذشته به کدام ورزش ها علاقه داشتند؟

به ورزش های رزمی و پهلوانی چون کشتی علاقمند بوده اند و پهلوان وپهلوانی در تاریخ کهن ما ریشه دارد.  سوارکاری و تیراندازی و شکار از ورزشهای مورد علاقه مردم آن دوره بوده و پرتاب سنگ یا فَلاخَن   و نیزه و زوبین  نیز رواج داشته است.

 

18- در شاهنامه فردوسی از دلاوری چه کسانی نام برده شده است؟

    رستم، سهراب، سیاوش، گُردآفرید (گُردآفرین) و … در ایران باستان سخنگفته است.

 

19- به گفته هرودوت ، ایرانیان در گذشته چه چیزهایی به فرزندان خود آموزش می دادند؟

هِرودوت نوشته است:   ایرانیان به فرزندان خود سه چیز را می آموختند1- سوارکاری2- تیروکمان 3- راستگویی.

 

20- کدام ورزش توسط ایرانیان باستان ابداع شده و امروزه هم از ورزش های جهانی محسوب می شود؟

  چوگا ن بازی   در شاهنامهٔ فردوسی به چوگان بازی اشاره شده است. درزمان هخامنشیان و ساسانیان این ورزش انجام می شده است. در اینورزش، اسب سواران از یک چوب دست به نام چوگان و یک گوی استفاده میکردند.

 

21- در عهد باستان  جشن چه معنا ومفهومی داشت؟

در عهد باستان مردم ایران در طی سال، ده ها جشن برپا می کردند و شادزیستن را یک موهبت الهی می دانستند. واژهٔ جشن از یَشُن و یَسْنهاوستایی گرفته شده که به معنای پرستیدن و نیایش است و از اینجا میتوان پی برد که بیشتر

جشنهای آن دوره اهمیت دینی داشته و با نیایش به درگاه خداوند همراه بودهاست.

 

22- در ایران باستان جشنها در چه مواقعی از سال برپا میشد و مهمترین جشنها را نام ببرید.

جشن ها همچنین ارتباط زیادی با تغییر فصلها و شروع و پایان کار کشاورزیداشتند.

مهم ترین جشنها =  جشن نوروز،   جشن سده    و جشن مهرگان  

 

23- باشکوه ترین جشن ایرانیان باستان چه جشنی بود و در چه زمانی برگزار می شد؟

 جشن نوروز  - آغاز فصل بهار

 

24- نوروز برای مردم ایران باستان چه پیامی داشت؟

پیام آور نوشدن سال و رویش طبیعت و شروع فعّالیّت های کشاورزی بود

 

25- پیدایش جشن نوروز به چه زمانی بازمی گردد ؟

 زمان پیدایش نوروز به درستی معلوم نیست، در شاهنامهٔ فردوسی، اینجشن را به تاج گذاری جمشید پادشاه اسطوره ای ایران نسبت می دهند.این جشن در زمان هخامنشیان در تخت جمشید برگزار می شده و پس از آن،سلسله های دیگر نیز نوروز را گرامی  داشته اند .  در هر یک از روزهای عیدنوروز، طبقه ای از مردم به دیدار شاهان می آمدند.

در عهد باستان، خانواده های ایرانی بر سر سفرهٔ نوروزی به درگاه آفرینندهٔهستی دعا می کردند، به یکدیگر هدیه می دادند و شادباش می گفتند.

 

26- امروزه ایرانیان نوروز را چگونه جشن می گیرند؟

امروزه نیز مردم کشور ما نوروز را جشن می گیرند، کتاب قرآن را بر سر سفرههفت سین می گذارند و در هنگام تحویل سال دعا می خوانند.خانه تکانی،پختن سمنو، چیدن سفره هفت سین، به دیدار بزر گترهای فامیل رفتن وعیدی دادن از آیین های زیبای نوروز است.

 

27- سازمان ملل متحد در چه سالی روز اول فروردین (21 مارسمیلادی) را روز جهانی نوروز اعلام کرد و به رسمیت شناخت؟

در سال 1388 ،

سوالات  مطالعات پایه هفتم درس 24

1-  از چه زمانی زبان فارسی زبان گفتاری و نوشتاری مردم ایرانبوده است؟

از هنگام استقرار اقوام آریایی در سرزمین ایران

 

2-زبان مردم ایران در دوره های هخامنشیان ، اشکانیان ، ساسانیان و دوره اسلامی چه بود؟

در دورهٔ هخامنشیان، پارسی باستان

در عصر اشکانیان و ساسانیان، پارسی میانه » یا «پهلوی

 در دورهٔ اسلامی  ، فارسی دری

 

3- زبان امروز مردم ایران چیست؟

زبان رسمی امروز ما نیز فارسی دری است که با دو زبان قبلی شباهتهایی دارد.

 

4- موضوع اصل 15 قانون اساسی کشور چیست؟

اصل 15 قانون اساسی می گوید:

زبان و خطّ رسمی و مشترک مردم ایران فارسی است. اسناد و مکاتبات ومتون رسمی و کتب درسی باید با این زبان و خط باشد ولی استفاده از زبانهای محلی و قومی در مطبوعات و رسانه های گروهی و تدریس ادبیات آنهادر مدارس در کنار زبان فارسی آزاد است.

 

5- ایرانیان باستان از چه خطی استفاده می کردند و آن را از چه کسانی آموخته  بودند؟

در زمان هخامنشیان، ایرانیان « خطّ میخی  » را از اقوام بین النهرین اقتباسکردند و تغییرات زیادی در آن به وجود آوردند. کتیبه های به جا مانده از دورهٔهخامنشیان در بیستون و تخت جمشید به زبان پارسی باستان و با خطّمیخی نوشته شده است. در دوره های اشکانیان و ساسانیان، خط  پهلویرایج بود. این خط از خط آرامی اقتباس شده بود.

 

6- چه چیزی نشان دهنده آشنایی ایرانیان باستان با علومی چون ریاضی ، هندسه وزمین شناسی می باشد؟

ساختن بناهای عظیم و محکم، سدها، پلها، ابزارها و وسایل مختلف زندگیکه به دست ایرانیان ابداع شده

 

7- ایرانیان باستان تا چه اندازه با علم نجوم آشنا بودند و با استفاده از این علم چه چیزی را بوجود آوردند؟

ایرانیان باستان در علم نجوم پیشرفت کرده و با سنجش و تعیین زمان بهخوبی آشنا بودند و چون برای فعّالیّت های کشاورزی که در فصول خاصی ازسال انجام می گرفت به تقویم نیاز داشتند، تقویم خورشیدی )شمسی( رابه وجود آوردند و سال را به 12 ماه 30  روزه تقسیم کردند. این تقویم از کم نظیرترین تقویم های دنیا است.

 

8- در کتاب اوستا از چند نوع پزشک نام برده شده است؟

از سه نوع پزشک جراح، پزشک معمولی و پزشک دعا که با دعای مقدسباطن افراد را درمان می کند

 

9- مدرسه و بیمارستان جندی شاپور به دست چه کسی تأسیس شد و چگونه مکانی بود؟

در دورهٔ ساسانیان، شاپور ساسانی در شهر جند ی شاپور ) خوزستان کنونی( مدرسه و بیمارستانی تأسیس نمود که قدیمی ترین مدرسهٔ پزشکی جهانبه شمار می رود. او از دانشمندان و استادان برجستهٔ دیگر کشورهای آن روزنیز برای تدریس در این دانشگاه دعوت می کرد. در این مدرسهٔ بزرگ علاوه برپزشکی، نجوم، ریاضیات، موسیقی، شیمی )کیمیاگری( و... تدریس میشد.

 

10- صنعتگران و هنرمندان دوره ایران باستان در چه زمینه هایی فعالیت می کردند/

سفالگری، پارچه بافی، قالی بافی، فلزکاری، چرم سازی، زرگری، کاشی کاری، سنگ بُری، حجاری، قلم زنی،

 منبّت کاری، موسیقی، نقاشی و...

 

11- در کدام بناها ، پیشرفت ایرانیان در معماری را نشان می دهد؟

تخت جمشید،هگمتانه، پاسارگاد، تخت سلیمان، طاق بستان و طاق کسری

نمونه سوال مطالعات پایه هفتم خرداد

 

1-درست ترین گزینه را علامت بزنید:     (3/5)

الف) کدام یک از کشورهای زیر بارشدمنفی جمعیت روبه رو هستند؟

1-فرانسه – چین           2- دانمارک – سوئیس             3- آلمان – روسیه               4- ایران – امریکا

ب) گردشگری نقش مهمی در افزایش ........ مردم یک منطقه دارد.

1- تولید              2- آسایش                                3- درآمد                4- سلامت

ج) آرامگاه کدام یک از شصیت های زیر درصحن های امام رضا(ع) قراردارد؟

1- ملاصدرا                       2- شیخ بهایی             3- علّامه ی جعفری               4- موارد 2 و3

د) کدام یک از گزینه های زیر جزء میراث غیرمادی است؟

1- اعتقادات           2- فرش ها وکتاب ها                    3-کتیبه ها                            4- مساجد

ه ) آخرین حکومت ایران باستان کدام است؟

1-ماد ها       2- هخامنشیان                  3- ساسانیان                                4- اشکانیان

و) کدام یک از شهر های زیر پایتخت هخامنشیان بود؟

1- شوش                      2- بابل                    3- همدان                            4- همه ی موارد

ز) اشکانیان ازچه نظر درتاریخ جهان مشهورند

1- جنگاوری            2- معماری                3- پیشرفت های علمی                  4- اداره ی کشور

 

2-گزینه ی صحیح را با((ص)) وگزینه غلط رابا ((غ)) مشخص کنید. ( 2 )

الف) اگر شاه ازمسیر قانون وعدالت خارج می شد، بزرگان وموبدان می توانستند اورا برکنارکنند.( .........)

ب)  ماد ها نخستین امپراتوری جهان را تشکیل دادند. (.......... )

ج)  چغازنبیل مهم ترین اثر به جای مانده از تمدن جیرفت کهن است.(............. )

د)  جلگه خوزستان به دلیل باران کافی وآب وهوای معتدل ، پرجمعیت است. (........... )

 

3-جمله ها وعبارت های زیر را کامل کنید. (  2/5 )

الف) یکی از منابع مهم تأمین آب روستائیان وشهرنشینان، ........................ هستند.

 ب) یکی از وسایل مهم درگردشگری، ....................... است.                  

ج ) درتابستان ها جمعیت زیادی از مردم کشورما به ................................ سفر می کنند.

د  ) مورخان در کارخود از دانشِ ............................ استفاده می کنند.

ه  ) بعداز مرگ اسکندرقلمرو او بین سردارانش تقسیم شد وایران به دست .................... افتاد

 

4-گزینه های مربوط به هم وصل کنید.( درسمت چپ یک گزینه اضافی است)  (  2 )

      موسس سلسله ی ساسانیانO                   O داریوش بزرگ

     فردی خوش رفتار وعدالتخواه بودO                   O اردشیر

    شکست والریانوس امپراتور روم O                     Oکوروش

      آخرین پادشاه مادها را شکست دادO             Oشاپور اول

                                                                 Oدیا اکو

 

 

5-آریایی ها شامل چندگروه می شدند وهریک درچه قسمتی از ایران ساکن شدند؟  (  1/5 )

6-سه مورد از ویژگی های حکومت های ایران باستان را بیان کنید.(  1/5 )

7-مهم ترین ویژگی های تمدن را نام ببرید( سه مورد)(  1/5 )

8-موزه ها چه اهمیت هایی دارند؟( دو مورد) (  1 )

9-منظوراز علم تاریخ یعنی چه؟(  1 )

10=-مساجد تاریخی کشورمان ازچه نظرهایی دارای اهمیت هستند؟(  1 )

11-گردشگری درگذشته وحال را باهم مقایسه کنید(  1/5 )

باتوجه به کتاب درسی خود، متن زیر را در دو جمله ادامه دهید:(  1 )

خاک طیّ زمان طولانی وبا توجه به عواملی مانند: ...............................................................................

...............................................................................

 

نمونه سوالات نوبت دوم مطالعات اجتماعي پايه هفتم

گزينه صحيح را مشخص كنيد(هر مورد 5/. نمره)

1- پس از درك احساس فرد حادثه ديده به كمك آن فرد بشتابيم ...........مي گويند.

الف )همدردي ب )انسان دوستي ج) حقوق افراد د) شكر گذاري

2- یکی از چيز هايي كه حیات زيستگاه ها را تهدید مي كند...........است.

الف )زباله   ب )صيد بي رويه   ج) شكار كردن د) فعاليت كشاورزي

3- مهم ترين قطب زيارتي كشور كدام شهر است؟

الف) قم ب)  شهرري ج)  شيراز د) مشهد

4- اختلافات طبقاتي در دوره..........به اوج رسيد.

الف)هخامنشيان ب) پارتيان  ج) ساسانيان د) سلوكيان

جاهاي خالي را با كلمات مناسب كامل كنيد.(هر مورد 5/.نمره)

1- يكي از مسؤليت هاي مهم من..........................از خودم است.

2- توزيع در لغت به معني...........................است.

3- در كشور ما............................... مسؤليت سرشماري جمعيت را برعهده دارد.

.-4.....................نقش مهمي در افزايش درآمد مردم يك منطقه دارد.

جملات صحيح را با ص و جملات غلط را با غ مشخص كنيد.(هرمورد5/. نمره)

الف) همه افراد در برابر قانون مساوي اند   (  )

ب) با استفاده از مقياس خطي مي توانيم فاصله غير واقعي مكان هارا روي زمين مقايسه كنيم.(  )

ج) خرا به هاي چغازنبيل مهم ترين اثر به جاي مانده از تمدن ايلام است   (  )

د) پس از مرگ اسكندر ايران به دست سلوكوس يكي از سرداران او افتاد   (    )

به پرسش هاي زير پاسخ كوتاه دهيد.

1- تراكم جمعيت را توضيح دهيد.(1 نمره)

2- حوضه آبريز خليج فارس و درياي عمان شامل كدام مناطق مي شود؟(1 نمره)

3- طبيعت گردي را توضيح دهيد. (1 نمره)

4- چرا حكومت هخامنشي به عنوان نخستين امپراتوري جهان ياد مي شود؟(1 نمره)

5- اقدامات شاپوراول ساساني را بنويسيد. (1 نمره)

6- ازدواج در ايران باستان را توضيح دهيد. (1 نمره)

7- دلايل رونق تجارت در ايران باستان را بنويسيد. (1 نمره)

8- يكي از بزرگترين جشن هاي ايران باستان را نام برده و بنويسيد در آغاز كدام فصل برگزار شده است(1 نمره)

9- پيامبر ايران باستان كه بود؟ او مردم را به پرستش چه چيزي دعوت مي كرد؟(1 نمره)

10- چرا در زندگي و روابط اجتماعي در بين مردم بين النهرين شرايط بدي حاكم بود؟(1/5 نمره)

11- كتاب اوستا از سه نوع پزشك ياد كرده است؛آن هارا بنويسيد. (1/5 نمره)

روابط معلم و دانش آموز » ، نوشته ی « هایم گینات » ترجمه ی «سیاوش سرتیپی» و انتشارات فاخته

سه داستان کوتاه ، برگرفته از کتاب « روابط معلم و دانش آموز » ، نوشته ی « هایم گینات » ترجمه ی «سیاوش سرتیپی» و انتشارات فاخته .

 باشد که موجب رضایت شما عزیزان قرار بگیرد.

 

 

1- خوبی های زندگی را نمی توان با کتک یاد داد.

 

 

داستان زیر پندی ساده اما جامع دارد: مهربانی را فقط با مهربانی می توان یاد داد. اندی ، دانش آموز 8 ساله ، کتک خور و مظلوم کلاس بود. بچه ها دسته جمعی به او حمله می کردند و فحشش می دادند. سر چماق و شرور این دسته « جی» ؛ دانش آموز 9 ساله بود. وقتی خانم معلم از این رفتار آنها با خبر شد ؛ پاک از کوره در رفت . نخستین انگیزه ناگهانی خانم معلم این بود که او را شدیداً تنبیه کند تا « جناب جی » حالا که ضربتی زده است ضربتی هم نوش کند. اما خانم معلم از انجام این کار خود داری کرد . با خود گفت : نمی خواهم وحشی گری بیشتری نشان بدهم . او نیاز ندارد دوباره حس کند این جا جنگل است. چیزی که به آن نیاز دارد ، این است که ببیند تمدن چیست . خانم معلم برای پرهیز از بحث ومشاجره و به منظور این که تأثیر پایدار تری بر دانش آموز بگذارد ، عوض آن که رودر رو با « جی» صحبت کند ، نامه ای بدین مضمون  به او  نوشت :

 

جی عزیز

 

مادر اندی به من گفته است که پسرش امسال بسیار غمگین بوده . نسبت دادن صفات زشت به او و کنار گذاشتنش از جمع کلاس باعث اندوه و تنهاییش شده است. این مسئله موجب نگرانی من است . چون بالاخره هر چه باشد تو در کلاست یک رهبر محسوب می شوی، پس مناسب دیدم که این مسئله را به تو توصیه کنم. تو توانایی آن را داری که با درد مندان و رنج دیدگان همدردی کنی و من برای این توانایی تو ارزش قائلم . خواهشمندم پیشنهاد هایت را در نامه ای برایم بنویس تا ببینیم چطور می شود به اندی کمک کرد.

                                                               موفق باشی «معلمت»

 

 

« جی » هرگز پاسخ کتبی به این نامه ی خانم معلم نداد ، اما حملاتش به اندی قطع شد.

خانم معلم « جی » به این خاطر موفق شد که توانست در برابر وسوسه ی سرزنش و تنبیه مقاومت کند. او می دانست که خوبی های زندگی را نمی توان با سیلی یا لگد به دانش آموز فهماند. عشق و محبت را فقط با عشق و محبت می توان یاد داد و شفقت و غمگساری را تنها با شفقت و غمگساری. درخواست خانم معلم از روی آگاهی در لفافه ی کلمات بیان شد و با کلماتی که نشانگرتوجه و نگرانی او بودند. در این درخواست از انتقاد پرهیز شد . تمرکز فقط بر راه حلها بود.صحبت خانم معلم با دل « جی » بود، با غرور او ؛ او هم پاسخ مفید و سودمندی داد.

 

 

2 - نامه ی خشم آلود

 

جین ( jean) ، دانش اموز سیزده ساله ، در حالی که از دست آقا معلم عصبانی بود، از بد دهنی و امر و نهی کردنهای معلمش گله مند بود. می خواست به کلاسی دیگر انتقالش بدهند. مادر از او خواست که شکایتش را بنویسد. جین شرح حالش را در نامه ای نوشت و به دست مادرش داد. نامه را خطاب به معلم نوشته بود:

 

به معلمم ، آن ظالم ستمگر

 

دلم می خواهد بدانید که شما یکی از علل اصلی رفتن من از این کلاس هستید. دلم به حال کسی که شما درسش داده اید می سوزد. ای کاش یکی مثل خودتان معلمتان می شد. لایق هم بودید. شما خودخواهید ، ملاحظه ی کسی را نمی کنید، و غرورتان پوچ و تو خالی است. هیچ وقت چیز خوب و محترمانه ای به من نمی گویید. همیشه بدجنس و بدرفتارید. فقط بلدید بگویید « خفه شو ، زر نزن ، بیشعور . »

البته نمی توانید به من کاری داشته باشید ، چون خوشبختانه ، من یکی تحت نفوذ و سلطه ی حضرت عالی نیستم. اگر بودم که الان زیر خاک خوابیده بودم.

شما تنها شخصی هستید که من از او متنفرم ، تازه اگر لایق آن باشید که شخص خطابتان کنند.

 

                                                با تقدیم کینه و نفرتی که در دل دارم

                                                                یکی از شاگردان سابق

 

مادر این نامه را با صدای بلند ، شمرده ، و آهسته خواند. جین به دقت گوش داد. نامه براستی بیانگر احساسات او بود. کیف می کرد وقتی کلماتش را از زبان مادرش می شنید. نتیجتاً ، از شدت عصبانیتش کاسته شد، و نامه هرگز پست نشد. مادر به داد او رسیده بود.

 

 

 

 

3 - بر چسب زدن بر دانش آموز ناتوانش می کند

 

سیمون ، دانش آموز چهارده ساله ، دیر کرده بود. آقا معلم گفت: « این دفعه چه عذر و بهانه ای داری؟ » سیمون ماجرایش را تعریف کرد. آقا معلم جواب داد : « از این حرفهات یک کلمه اش را هم باور نمی کنم. من می دانم تو چرا دیر کردی : آنقدر تنبل تشریف داری  که نمی توانی به موقع بلند شوی. برادرت هنوز یادم هست ؛ او هم مبتلا به تنبلی مادرزادی بود. اگر خودت را جمع و جور نکنی ، خوب می دانی که آخر و عاقبتت چه خواهد شد. »

این معلم ، در عرض یک دقیقه ، توانست چند اصل تربیت مؤثر را نقض کند. او مثل یک پزشک دست به تشخیص بیماری زد؛ بر دانش آموز بر چسب زد، و مایه خجالت یک نفر در میان جمع شد. این آقا معلم به آن دانش اموز و خانواده اش توهین کرد ، هشدارهای محنت انگیزی به او داد و سرنوشت شومی را برای او پیش بینی کرد.

توصیه : وقتی با دانش آموز روبرو هستید ، کاشف بیماریها نباشید و پیش بینی نکنید که عاقبت آن بیمار چه خواهد شد. کاری به کار پیشینه ی دانش آموز و خانواده اش نداشته باشید و در این باره از وسوسه ی کاوش بپرهیزید. تشخیص بیماری در دانش آموز خطرناک است. بر چسب زدن بر دانش آموز ناتوانش می کرد. سعی در تشخیص بیماری چه بسا تبدیل به بیماری بشود. اغلب مواقع ، دانش آموز در زندگی خویش از پیشگویی معلمش تبعیت می کند و همان می شود که او گفته است.

اگر دانش آموز دیر به مدرسه رسید ، معلم می تواند احساسات  و انتظارات خود را چنین بیان کند : « من دوست ندارم وسط درس کارم را قطع کنم و دوباره شروع کنم. این قطع شدن ها آزار دهنده است.»

در تربیت هیچ جایی برای جملات متداول و بی شماری که در آنها بیماری تشخیص داده می شود و آینده ی آن هم پیش بینی می شود ، وجود ندارد.

 

« عجب بچه ننه ای هستی ؛ خرده شیشه داری ؛ خیالبافی ، آخ »

« تو خیلی بی مسئولیتی ، غیر قابل اعتمادی ، آدم بشو نیستی ، آخ »

« تو کشته مرده ی توجهی ، دنبال دردسری ، دنبال همدردی هستی ، آخ »

« چطوری دهاتی ، بچه نفهم ، به به نابغه ی قرن ...»

« شما همه اتان مردم آزارید ، نفهمید ، کله پوکید ... »

« عاقبتتان گدایی است ، زندان است ، اداره ی آگاهی است ، ...»

« تو ننگ مدرسه ای ، ننگ خانواده ای ، ننگ کشوری ، آلخ...»

 

معلم اگر اصل « بر چسب زدن ممنوع » را کاملاً دریابد و به کار ببندد ، بیشتر مفید خواهد بود ، حتی در لحظات پر دردسر.

فیل ، دانش آموز دهساله ، از بی دقتی روی تخته سیاه سیّار افتاد و آن را انداخت . وحشتزده شد و همانجا خشکش زد. آقا معلم در چنین موقعیتهایی معمولاً می گفت: « تو چته پسر ؟ خیلی دست و پا چلفتی هستی . چرا اینقدر بی دقتی؟ خب، حالا چرا مثل آدم منگ وایستادی ؟ منتظر چی هستی؟»

امّا این بار، پاسخ معلم طور دیگری بود. از این حکم درون خویش پیروی کرد که « درباره ی موقعیت پیش آمده حرف بزن. به شخص برچسب نزن.» گفت: « این تخته سیاههای سیّار هم عجب دردسری اند. دست که بهشان می زنی می افتند. ببینم ، کمک می خواهی ؟ ». فیل از این پاسخ غیر مترقبه ی معلم تعجب کرد. تخته سیاه را از زمین بلند کرد ، گچ را برداشت ، و آنجا را که به هم ریخته بودجمع کرد. چشمانش گواهی می داد که چقدر از معلم یاریگرش ممنون است.

یک معلم فهمیده همان طور با دانش آموزانش صحبت می کند که در خانه با مهمانانش . اگر مهمانش ، خانم اسمیت ، موقع رفتن چترش را جا بگذارد ، آقا معلم به دنبالش نمی دود و داد نمی زند: « گیج علی | هر بار که به خانه ی من مهمان می آیی چیزی یادت می رود. خلاصه حتماً باید چیزی رو جا بگذاری. حتماً اگر آن سرت به تنت بند نبود ، آن را هم فراموش می کردی. دلم می خواهد زنده باشم و آن روز را ببینم که مسئولیت حفظ وسایلت را فراموش نمی کنی. من که برده و بنده ی سرکار نیستم دنبالت راه بیفتم و وسایلت را جمع کنم.»

آقا معلم احتمالاً می گفت: « خانم اسمیت ، چترتان لطفاً.» با این حال ، همان معلم معمولاً احساس می کند که ناچار است وقتی دانش آموز کتاب و غذا و عینکش را فراموش می کند ، از او انتقاد کند.

مثالی دیگر :

اگر آقای براون ، مهمان آقا معلم ، روی مبل اتاق پذبرایی دراز می کشید و کفشهایش را هم از پایش در نمی آورد ، آقا معلم نمی گفت : « تو مگر دیوانه ای ؟ چطور جرأت می کنی که آن کفشهای کثیفت را روی مبل تمیز من بگذاری . تو می زنی همه چیز این خانه را داغون می کنی. یاالله پاهایت را از رو مبل من بردار. اگر یک بار دیگر ببینم که چنین کاری کردی، فقط یک بار دیگر ، کتکت می زنم. بنابراین با من بساز و به حرفهایم توجه کن.»

آقا معلم در چنین وضعی چه می گفت ؟ احتمالاً می گفت : « آقای براون ، می ترسم مبل کثیف بشود. » میزبان از روی احتیاط به میهمانانش نمی گوید که چه کار کنند. او مطمئن است که آنها فهم و شعور دارند و وقتی او را نگران ببینند ، خودشان وضعیت را در می یابند.

کودکان در زندگی تابع توقعات والدینشان هستند ، و تابع نظریات معلمشان. اگر به کودک گفته شود که عاقبتش چه خواهد شد ، اثر مخربی بر او وارد خواهد آمد. چه بسا این مقصدها تبدیل به سرنوشت کودک شوند.

پیشگویی های شوم باعث به وجود آمدن شکافهای روانی  در زندگانی کودکان می شود. این پیشگویی ها ، مثل خطاهای زمین شناختی ، فاجعه بر می انگیزند. معلم قدرت مهیبی دارد و می تواند بذرهای شک و تردید درباره ی سرنوشت را در ذهن کودک بکارد. مثال : ارنست ، دانش آموز، می خواست باستان شناس بشود و این راز را به معلم خود گفت:

معلم ، با لحنی که آشکارا تحقیر آمیز بود ، گفت « تو باستان شناس بشوی ؟ تو چپ و راستت را از هم تشخیص نمی دهی ، آن وقت می خواهی بروی در دشت و بیابان کوزه های شکسته ی عهد باستان را پیدا کنی.»

کودکان ، بخصوص خردسالان ، نسل به نسل نظریات بزرگترها را از روی اطمینان قبول کرده اند و این نظریات مخرّب متقاعدشان کرده است که دچار فقر فکری هستند. بسیاری از دانش آموزان بر اساس این باور ترک تحصیل می کنند که سرنوشت از قبل تعیین شده شان مانع از پیشرفت آنان در تحصیل علم و ادب و آگاهی یافتن است، و یا حتی مانع از رسیدن آنان به خوشبختی است . این یک فاجعه است . وظیفه ی فرد بزرگسال این نیست که خیالبافی های محقرانه و محدودیتهای خیالی اش را بر کودکان تحمیل کند

چگونگی ارتباط معلم و دانش آموز

چگونگی ارتباط معلم و دانش آموز

 

به طور کلی ارتباطات انسانی را به دو مقوله کلامی و غیرکلامی تقسیم می کنند بیشتر متخصصان تعلیم و تربیت, ارتباط را نوعی رابطه دوطرفه می دانند, هر چند که رابطه یکطرفه نیز ممکن است وجود داشته باشد ارتباطات معلم شاگرد هر دو ویژگی را دارد هم کلامی و هم غیرکلامی است

به طور کلی ارتباطات انسانی را به دو مقوله کلامی و غیرکلامی تقسیم می‌کنند. بیشتر متخصصان تعلیم و تربیت، ارتباط را نوعی رابطه دوطرفه می‌دانند، هر چند که رابطه یکطرفه نیز ممکن است وجود داشته باشد. ارتباطات معلم - شاگرد هر دو ویژگی را دارد. هم کلامی و هم غیرکلامی است. معمولاً دوطرفه و گاه یکطرفه است که می‌توان به شکل زیر ارتباط دورانی را نشان داد:

در این حالت ارتباط هم برای فرستنده و هم برای گیرنده آموزنده است زیرا بازخورد دریافت می‌کنند.

هرگاه معلم مطرح‌کننده سؤال یا اظهارکننده پیام و مطلبی است باید در نهایت بداند و اکنش شاگردان نسبت به آن چه بوده است(بازخورد). عمده‌ترین مسأله و مهمترین مهارت هنگام تدریس، برقراری ارتباط صحیح میان معلّم و شاگردان است. چنانچه این رابطه به خوبی برقرار شود، هدفهای آموزشی با کیفیت و سهولت بیشتری تحقّق می‌یابند. برقراری ارتباط دارای اصول و فنون شناخته شده‌ای است که آشنایی با آنها برای معلّمان ضرورت دارد. برخلاف روابط جامد مکانیکی، رابطه معلم با شاگردان در کلاس درس از نوع روابط پیچیده انسانی است و در برقراری ارتباط انسانی عوامل متعدد و گوناگونی موثرند. در این مقاله به معرفی اصولی روانشناختی می‌پردازیم که معلم با رعایت آنها می‌تواند در کلاس درس با دانش‌آموز روابطی سالم با پیامهایی سالم که به شخصیت دانش‌آموز در موقعیتهای مختلف لطمه نزند، برقرار کند.

عوامل اساسی ارتباط‌

معلم نقش مهمی در سلامت فکری و روانی دانش‌آموزان دارد. به طوری که مطالعات نشان داده است دانش‌آموزان معلمان متعادل، از تعادل روانی و آرامش بیشتری برخوردارند. <فاندرز> در تحقیقی بر روی ۱۹۶۵ دانش‌آموز در مورد اثر رفتار معلم روی دانش‌آموزان مطالعه و مشاهده کرد که در بسیاری از موارد رفتار غیرمستقیم معلم مانند جایزه دادن، قبول عواطف دانش‌آموز و ... موثرتر از رفتار مستقیم مانند سخنرانی، بحث و... است. آنچه در ارتباط بالغ - کودک مهمترین موضوع محسوب می‌شود، کیفیت فرآیند آن است. کودک مستحق دریافت پیامهای سالم از بالغ است. سلامت روانی بستگی به این دارد که شخص به واقعیتهای درونی خویش اعتماد کند. چنین اعتمادی در فرآیندهای خاصی تولید می‌شود که ما در اینجا نمونه‌ای از این اصول را ذکر می‌کنیم. یکی از اصولی که آن‌ را اصل اساسی ارتباط می‌نامیم بیانگر این است که معلم موفق کسی است که به موقعیت دانش‌آموز توجه می‌کند و معلم ناموفق آن است که منش و شخصیت دانش‌آموز را مورد قضاوت قرار می‌دهد. تفاوت اصلی میان ارتباط مؤثر و نامؤثر همین است.‌

به عنوان مثال دانش‌آموزی فراموشی می‌کند کتابی را به کتابخانه برگرداند که معلم موفق در برخورد با چنین دانش‌آموزی می‌گوید: موعد امانت تمام شده و کتاب باید به کتابخانه برگردانده شود. اما معلم ناموفق در این نوع ارتباط می‌گوید: تو خیلی بی‌مسئولیتی و همیشه تأخیر داری؟ و ... یعنی این که معلم با منش و شخصیت دانش‌آموز برخورد می‌کند و موجب عدم‌تعادل روحی و فکری و عدم‌ارتباط صحیح و منطقی میان خود معلم و دانش‌آموز می‌‌گردد و بر همین اساس باید همیشه درباره موقعیت صحبت شود نه درباره شخصیت دانش‌آموز.

پیامهای ناموفق و غیراصولی‌

پیامهای معمولی که معلمان در برخورد با دانش‌آموزان می‌دهند به چهار دسته تقسیم می‌شود:‌

▪ پیام‌های حاوی راه‌حل: در این پیامها معلم راه‌حل مشکل را خودش ارائه می‌دهد و انتظار دارد دانش‌آموز خریدار آنها باشد اما دانش‌آموز ممکن است همانطور که به او دستور داده شده و کاری را که معلم خواسته انجام ندهد طوری انجام دهد که معلم متوجه آن نشود.‌

▪ پیام‌های حاوی تحقیر: این پیامها که دانش‌آموز را بدنام می‌کند از نوع قبلی بدتر هستند. چون شخصیت او را مورد حمله قرار می‌دهد یا اعتماد به نفسش را جریحه‌دار می‌سازد. مثل اینکه معلم به دانش‌آموز در جمع او بگوید: چرا توی کلاس اینقدر حرف می‌زنی؟ چطور می‌خواهی آخر سال قبول شوی و... چنین پیامها و هزاران نوع دیگر که روزانه به گوش دانش‌آموزان می‌رسد، نشان می‌دهد که دانش‌آموز آدم مسأله‌‌سازی است این گونه پیامها و پیامهای حاوی راه‌حل اجازه نمی‌دهند که دانش‌آموز بیاموزد که معلم هم آدم است و دارای نیازها و احساسات انسانی است. لذا پیامهای تحقیرآمیز یا بی‌ارزش تلقی می‌شوند و ممکن است موجب بروز تغییر مثبتی در رفتار نشود و دانش‌آموز در مورد شخصیت معلم نظرات منفی پیدا کند یا به عنوان دلایل بیشتر بر عدم لیاقت خود، از طرف دانش‌آموز به دل گرفته شود.‌

▪ پیام‌های غیرمستقیم: اینگونه پیامها از قبیل شوخی کردن، سر به سر گذاشتن و ... است. مثل اینکه امیدوارم بزرگ شدی معلم بشی و گیر یک کلاس صد نفره با شاگردهای مثل خودت بیفتی؟ به دلیل نجابت نسبی این دسته از پیامها برای معلمان وسوسه فرستادن آنها همیشه وجود دارد. اما به ندرت مؤثرند زیرا این پیامها اغلب مورد درک قرار نمی‌گیرند. حتی وقتی هم بگیرند دانش‌آموز از طریق آنها می‌فهمد که معلم صریح نیست بلکه غیرمستقیم و موذی است.

▪ پیام‌های موفق و اصولی: پیام‌هایی هستند که به صورت متن پیام است یعنی با من شروع می‌شوند مثل اینکه اگر دانش‌آموز وسط حرف معلم شروع به حرف زدن کرد، معلم به صورت صحیح می‌تواند با پیام من به او بگوید که دوست‌دارم حرفم را تمام کنم ولی اگر بخواهد به صورت تو پیام عمل کند به او می‌گوید که تو خیلی بی‌ادبی؟ چرا وسط حرف معلم حرف می‌زنی؟ لذا پیام‌های موفق که به صورت متن پیام شروع می‌شوند به دو دلیل می‌توان پیام مسئولانه نامید: ۱- معلمی که پیام من می‌فرستد مسئولیت شرایط درونی خود را به عهده می‌گیرد. -۲ پیام من، مسئولیت رفتار دانش‌آموز را به عهدهِ خود دانش‌آموز می‌گذارد.

ویژگی های یک ارتباط سالم‌

برچسب زدن ممنوع‌

در تربیت، جایی برای جملات متداول و بی‌شماری که در آنها بیماری تشخیص داده می‌شود و یا آینده پیش‌بینی می‌شود، نیست.

جملاتی چون تو خیلی بی‌مسئولیتی، تو آدم بشو نیستی، شما همه مردم آزارید، نفهمید، کله پوکید و .... جملاتی غلط محسوب می‌شوند. زیرا برچسب‌هایی را به دانش‌آموز می‌چسباند که باعث منفی شدن خودپنداری وی می‌شود.

این پیشگویی‌های معلم باعث بوجود آمدن شکافهای روانی در زندگی کودکان می‌شود که بسیار خطرناک است. معلم قدرت مهیبی دارد که می‌تواند بذرهای شک و تردید را درباره سرنوشت دانش‌آموز در ذهن وی بکارد.

اشخاص محترم هرگز به طور غیرعمدی توهین نمی‌کنند. در ارتباط میان معلم و شاگرد، جایی برای اظهارنظر مخرب نیست. معلم حرفه‌ای، از اظهارنظرهایی که به عزت‌نفس دانش‌آموز آسیب می‌زند، می‌پرهیزد.

▪ بسیاری از معلمان در برخورد با دانش‌آموزان بدرفتار از کلمات نیشدار و زننده استفاده می‌کنند. برخورد غیرجدی و مسخره‌آمیز بعنوان یک وسیله کنترل و یا به عنوان عکس‌العمل معلم، در مقابل دانش‌آموزان یک مورد تهدید به حساب می‌آید. به ویژه برای دانش‌آموزان خردسال که از معنای شوخی بزرگسالان درک درستی ندارند، شوخی را نوعی مسخره کردن در نظر می‌گیرند که هدف آن دست انداختن است. البته این به این معنا نیست که کلاس باید دارای جوی خسته‌کننده و بی‌نشاط باشد، بلکه دانش‌آموزان، نباید موضوع شوخی باشند، حتی اگر در نظر اول بی‌ضرر تشخیص داده شود.‌

▪ مهربانی را با سختگیری ترکیب کنید. بچه همیشه باید احساس کند شما دوست او هستید در عین حال شاید انتظار برخی رفتارها را از او ندارید.

▪ رسیدگی به مسائلی را که به نظر می‌رسد به زمان تدریس شما لطمه می‌زند به وقت دیگری موکول کنید. سعی کنید روابط خود را با دانش‌آموزان بهتر کنید یا حداقل آن را تخریب نکنید. هر مسأله حل نشده‌ای را پیگیری کنید.‌

▪ معلمانی که به هنگام مواجه شدن با دانش‌آموزان دارای خلق و خوی ثابت و آرامی باشند، احتمال بسیاری دارد که ارتباط خود را با دانش‌آموزان افزایش دهند. دانش‌آموزان دوست دارند تکیه به معلمانی کنند که با ثبات و قابل پیش‌بینی‌اند.

▪ معلمانی که خواهان یک ارتباط مثبت و کارآمد با دانش‌آموزان خود هستند، باید به دانش‌آموزان این میل را از طریق نشان دادن توانایی آنان به خودشان انتقال دهند. یک راهکار این است که معلم تکالیفی با سطح دشوار متوسط تعیین کند. در واقع تعیین تکالیفی که تواناییهای حاضر دانش‌آموزان را بدون خطر شکست گسترش می‌دهد تا حس اعتماد به نفس را به دانش‌آموز انتقال دهد.‌

● راهکارهای شبه‌اجباری برای همکاری دانش‌آموز با معلم‌

▪ محترم شمردن خودمختاری دانش‌آموز: دانش‌آموز هر چه بیشتر خودمختاری داشته باشد کمتر خصومت می‌ورزد. زیرا وابستگی شاگرد به معلم خود، موجب خصومت ورزیدن می‌شود. دانش‌آموز هر چه بیشتر اعتماد به نفس داشته باشد، کمتر نسبت به دیگران احساس انزجار خواهد کرد. معلم باید برای کاستن خصومت و دشمنی دانش‌آموز در مواردی که به زندگی دانش‌آموز در مدرسه مربوط می‌شود به او حق اظهارنظر بدهد.

▪ پرهیز از دستور دادن: راه دیگر جلوگیری از خودسری، پرهیز از دستور دادن است. اگر معلم در ارتباط خود با دانش‌آموز احترام نشان دهد و به عزت نفس دانش‌آموز لطمه نزند، دانش‌آموز کمتر مقاومت خواهد کرد.

▪ چیزی را که نمی‌توانیم در واقعیت به دانش‌آموز بدهیم در خیال به او بدهیم. مثال: بچه‌ها سرخانم معلمی را شلوغ کرده و می‌خواهند همه، نقاشیشان را به معلم نشان دهند. اگر بگویم که بنشینید سرجایتان من که ۱۰۰ تا چشم ندارم همه را باهم نگاه کنم. اشتباه است بلکه باید بگویم دلم می‌خواست همه نقاشیهای قشنگتان را باهم ببینم، اما حالا بنشینید سر جایتان، من خودم می‌آیم، نقاشی‌هایتان را می‌بینم.

● نکات قابل توجه در تمجیدی که میان معلم و دانش‌آموز ایجاد می‌شود

▪ در تمجید، از اعمال مشخص فرد قدردانی کنید و صفات و منش فرد، نباید ارزیابی شود.

▪ تمجیدی که ارزیابی کند مطلوب نیست. این تمجید چه بسا ناقل این مفهوم باشد به عنوان نمونه با این جمله از سوی معلم به دانش‌آموز می‌توان تعبیر کرد: که ما از رفتار خوب شما انگشت به دهان مانده‌ایم، انتظار داشتیم بدرفتای کنی. کودکان اغلب پیرو این انتظار ما می‌شوند و رفتارشان را براساس آن تنظیم می‌کنند.‌

▪ تمجید نباید ارزیابی‌کننده و تکبرآمیز باشد.

▪ فقط تمجیدی که منش دانش‌آموز را مورد قضاوت قرار نمی‌دهد یا شخصیت او را مورد ارزیابی قرار نمی‌دهد، موقعیت امنی برای وی پدید می‌آورد تا بتواند بدون احساس ترس خطا کند و بدون احساس اضطراب بر کیفیت عمل خویش بیفزاید.‌

▪ قاعده اصلی در تمجید آن است که بدون آنکه ارزیابی کنید به توصیف بپردازید یعنی اینکه گزارش بدهید. قضاوت نکنید. بگذارید خود دانش‌آموز خودش را ارزیابی کند.

▪ تشویق باید به گونه‌ای باشد که اعتقاد و باور کودک را نسبت به خودش تقویت کند. تنها کسانی قادر به تشویق کودکند که کودکان را همانگونه که هستند قبول داشته باشند یعنی باید برای پیشرفت تلاش کنید نه برای کمال‌گرایی.

▪ وقتی تعریف و تمجید از سوی معلم از روی قصد و به صورت شیوه‌ای برای تأثیر نهادن بر شاگرد برای انجام کار یا رفتار بخصوصی که مورد نظر معلم است؛ انجام می‌گیرد ممکن است شاگرد آن را به عنوان زورگویی و عدم صمیمت استنباط کند یعنی کاری کند که در درجه نخست به قصد رسیدن معلم به هدفش صورت گرفته است.‌

▪ در کلاس درس تعریف و تمجید از یک شاگرد یا چند شاگرد بخصوص اغلب به معنای ارزشیابی منفی بقیه است، حتی یک فرد از دانش‌آموزان که عادت به شنیدن تعریف و تمجید مرتب دارد ممکن است وقتی به صورت اتفاقی از او تعریف نشود، احساس منفی در او ایجاد شود.‌

 

www.aftabir.com/articles/view/science_education/education_training/c_studentp

رابطه معلم و شاگرد ، چگونه می شود یک ارتباط صمیمی با دانش آموز برقرار کرد

بیشتر متخصصان تعلیم و تربیت ارتباط را نوعی رابطه دو طرفه می دانند و به طور کلی ارتباط انسانی را به دو مقوله کلامی و غیر کلامی تقسیم می کنند. اما در کلاس درس اکثر رابطه ها یک طرفه می باشد و معلم متکلم وحده است. به نظر من مهمترین مهارت در زمان تدریس شما، برقراری یک ارتباط صحیح با همه ی دانش آموزانتان می باشدو این مقوله باید در طرح درس سالانه شما ذکر گردد تا از همان ابتدا به فکر ارتباط صحیح با دانش آموزتان باشید.اگر این رابطه به خوبی برقرار شود اکثر هدف های آموزشی با کیفیت و پویای بیشتری تحقق می یابند. برخی از راهکارهای برقراری ارتباط صحیح بین معلم و شاگرد عبارتند از :

1. لطفا اشتباه دانش آموزان خود را بزرگ نکنید. این کار باعث می شود بعد از مدتی دانش آموز فکر  کند و باور کند که هر کاری انجام می دهد یا هر سخنی که می زند اشتباه بوده و به یک دانش آموز منزوی تبدیل شود.

2. همیشه با همه ی دانش آموزانتان احوال پرسی کنید و حتی در مورد مشکلاتشان از آنها سوال کنید وبا  مهربانی و دلسوزی سعی در رفع مشکلات آنها بکنید.

3. به نظریات و سخنان دانش آموزانتان چه در هنگام تدریس و چه در هنگام غیر تدریس خوب گوش  دهید و سخنشان را در وسط کلامشان قطع نکنید.

4.هیچگاه در کلاس و مدرسه به یک نفر توجه و اهمیت خاصی نشان ندهید و یک نفر را در کلاس یا  مدرسه برجسته نکنید.

5. به دانش آموزانتان مانند یک برادر یا خواهر کوچکتر احترام بگذارید.

6. به تک تک دانش آموزانتان مسئولیت بدهید. این کار باعث افزایش حس اعتماد به نفس دانش آموز می  شود.(در اکثر مدارس و کلاس ها دیده میشود که یک دانش آموز از ابتدای سال تحصیلی تا پایان سال تحصیلی به عنوان نماینده کلاس تعیین می شود که این کار باعث سرخوردگی دانش آموزان دیگر شده و کاری بس اشتباه است)

7. جای مناسب در کلاس برای خود انتخاب کنید و با همه ی دانش آموزان در تعامل و رفت آمد باشید.

8.فضای کلاس درستان را جذاب کنید و از آثار تک تک دانش آموزان در کلاس درس استفاده کنید.(سال  گذشته از دانش آموزان خودم خواستم که هر کس می تواند یک روزنامه دیواری به زبان انگلیسی درست کند،تعداد زیادی از دانش آموزان این کار را کردند و من هم همه ی آنها را به دیوار کلاسم نصب کردم به جز یکی از این روزنامه دیواری ها را که به دلیل غلط های املای زیاد نصب نکردم. بعد از مدت ها پی بردم که این دانش آموز فعالیت قبلی خود در کلاس را ندارد و من نمی توانم رابطه ی قبلیم را با این دانش آموز داشته باشم. بنابراین خواهش می کنم از تک تک کارهای دانش آموزانتان استفاده کنید)

9.با دنش آموزان خود همدلی کنید. این کار باعث می شود که زمینه نفوذ در دانش آموز برایتان فراهم  گردد و او را بهتر درک کنید و باعث افزایش میزان ارتباط میان شما بشود.

10. اگر دانش آموزتان کار اشتباهی انجام داده است اورا مستقیما مورد موعظه قرار ندهید. می توانید  خود را مورد خطاب قرار دهید(به در بگویید دیوار بشنود)

11. در صورت امکان با دانش آموزانتان در غیر از ساعات درسی وبیرون از مدرسه نیز با آنها ارتباط داشته باشید با آنها بیرون بروید،اردو بروید و هر ساله تعدادی عکس یادگاری به صورت دسته جمعی  بگیرید.

12. سعی کنید در ابتدای سال در مورد خاطرات سال قبل از دانش آموزانتان بپرسید تا بدانید چه ویژگی  و خصوصیت معلم و کلاس سال قبل برای دانش آموز جذاب تر بوده و کدام یک نبوده.

13. خواهشا در کلاس درس از مقررات خشک و بی روح که باعث خستگی دانش آموز می شود استفاده نکنید.

14. هیچ گاه،هیچ زمانی،هیچ وقتی از تنبیه بدنی در کلاس درس استفاده نکنید که علاوه بر عواقب بدش  برای خود شما باعث دوری دانش آموز از درس و کلاس و مدرسه و معلم می شود.

15. همیشه با لبخند وارد مدرسه و کلاس بشوید با لبخند در مدرسه و کلاس بمانید و با لبخند مدرسه و  کلاس را ترک کنید.

در پایان از همه ی همکاران و دوستان معلم84 که با نظراتشون منو همراهی می کنند تفاضا دارم که در باره ی رابطه خودشان با دانش آموزانشان و نکاتی در باره این موضوع در قسمت ردپا(نظرات) بنویسند تا هم من و هم دیگر همکاران از آنها استفاده کنیم. از اینکه باز هم به این وبلاگ سر زدید ممنونم و منتظر حضور سبز دوباره شما هستم. برای تک تک شما آرزوی موفقیت  و پیروزی روز افزون دارم.

http://moallem84.parsiblog.com/Posts/23/

ارتباط درست با دانش آموز کليد موفقيت معلم  

 

تعليم و تربيت موضوعي است که از ديرباز توجه بشرو همگان  را به خود  معطوف کرده  است. آشکار است که دانش آموزان بدون انگيزه لازم بهره اي از آموزش نمي برند اين مسئله را مي توان هم در محيط هاي آموزشي و هم با توجه به تحقيقات مشاهده کرد. پس علت اين که در برنامه هاي تربيت معلم و دانشگاه ها کمتر به اين موضوع مهم پرداخته مي شود، چيست و چرا اين توجه اندک نيز اغلب در محدوده تحقيقات باقي مي ماند آيا مي توان فرض کرد که معلمان نتايج چنين تحقيقاتي را به واقع در فعاليت هاي آموزشي خويش به کار مي گيرند 
علت تاليف کتاب هايي در اين زمينه اين است که نقصاني که در اين باره به طور کلي ديده است برطرف گردد. اگر بتوانيم دانسته هاي خويش را درباره انگيزش با روش هاي علمي معلمان هماهنگ سازيم به اهداف خود نائل شده ايم. در اين صورت است که معلمان خواهند توانست از اين داده ها بهره لازم و کافي ببرند. نظر ما در اينجا بر دو مفهوم استوار است، کفايت شخصي يا کارآمد بودن و کنترل شخصي يا خودمختاري. با اين دو اصل در حوزه انگيزش انسان مواجهيم و پرسش مطرح اين است که آيا کلاس درس را بايد با کدام روش اداره کرد معلم محوري يا دانش آموز محوري و يا تلفيقي از اين دو. در کلاسي که با روش معلم محوري اداره مي شود بيشتر بر پيشرفت تحصيلي دانش آموزان توجه مي شود و در روش دانش آموز محوري توجه غالب بر استقلال دانش آموزان (خودمختاري) است بنابراين روش صحيح تلفيقي از اين دو مقوله است. روانشناسان و پژوهشگران درباره انگيزش انسان به دو نوع انگيزش بيروني و دروني اشاره مي کنند. انگيزش بيروني با هدف کسب پاداش و اجتناب از تنبيه همراه است ولي انگيزش دروني با تمايل دروني براي انجام موفقيت آميز يک تکليف همراه است. به طور مثال کسي که درباره خود از احساس کفايت و خودمختاري برخوردار است، انگيزش دروني دارد. بنابراين در محيط هاي آموزشي معلمان بايد سعي کنند اين دو مورد را در دانش آموزان تقويت کنند. 
بنابراين اصل اول بر اين است که محيطي در کلاس ايجاد شود که قابل پيش بيني باشد، دانش آموز بايد بداند که طرح هاي معلم براي آينده چيست تا بتواند به خوبي بر دشواري ها پيروز شود. اصل دوم عبارت است از برقراري توازن ميان فعاليت هاي آسان و دشوار. دانش آموزان بايد با کارهاي آسان توانايي هاي جديدي را کسب کنند و اصل سوم عبارت است از تامين حمايت آموزشي لازم براي دانش آموزان. معلم نبايد تنها گوينده در کلاس درس باشد بلکه با سرمشق دهي، خرد کردن هدف تقسيم کار مي تواند به نتايج مطلوب برسد. ضمن آن که دانش آموزان را نبايد با يکديگر مقايسه کرد بلکه عملکرد آنها را بايد با معيارهاي موفقيت مقايسه کرد. معلم کسي است که فقط از عقل استفاده نمي کند چون فهميده است که عقل به تنهايي قادر به تحليل همه امور نيست، بنابراين خميرمايه عشق را در کالبد عقل قرار مي دهد و ترکيبي به نام خرد را از درهم آميزي عقل و عشق به وجود مي آورد; ترکيبي که شعر و شعور و پردازش است. بنابراين به همين علت است که وقتي اهل هنر به سخن هنرمند گوش مي دهند بوي عشق را در کلام او به خوبي احساس مي کنند.

چگونگي ارتباط با دانش آموز 
معلم واقعي کسي است که مي تواند راهي به سوي دل ها بگشايد و علم را با ايمان و عقل را با دل پيوند زند، از اين رو راز موفقيت معلمان را نخست بايد در جذب دانش آموزان دانست يعني اين که معلم بتواند اعتقاد و علاقه دروني آنها را به وجود آورد و رابطه روحي و معنوي با آنها برقرار کند تا آنجا که حتي نگاه ها و اشاره ها و حالت هاي معلم نيز در آنها تاثير عميقي بگذارد و در تربيت شخصيت آنان منشا اثر شود. 
عوامل جذب دانش آموزان هم عبارتند از: مقبوليت، محبوبيت و موفقيت. راه گشايش کلاس را بايد در مقبوليت معلم دانست. اگر شاگرد معلم را پذيرفت امکان تعليم و تربيت خواهد بود. علاوه بر مقبوليت، شخصيت معلم بايد دوست داشتني و دلنشين باشد و از نظر دانش آموزان محبوب. علاوه بر اين دو شرط بايد معلم با قوانين حاکم بر روح فراگيران خود آشنا باشد تا توانايي همدلي و همزباني با آنها را پيدا کند و نيز با تکنيک هاي آموزشي و تربيتي آشنا باشد و بتواند با استفاده از روش هاي صحيح آنان را به مقصد مورد نظر راهنمايي کند. 
يکي از اهداف کار معلم بايد برقرار کردن رابطه مطلوب و دوستانه و حمايت کننده با دانش آموزان باشد. برخلاف برخي از معلمان که مي گويند نبايد در روزهاي اول به روي بچه ها خنديد زيرا عقيده دارند که احترام بايد از روي ترس باشد اما نظريه پردازان مي گويند در روزهاي اول به دانش آموزان نشان دهيد که به آنها علاقه داريد و آنها مي توانند به شما اعتماد کنند. البته معلمان فکور آموزش را با شناخت دانش آموز آغاز مي کنند; انعطاف پذيرند و قادرند نقاط قوت و ضعف فراگيران را خود تشخيص دهند. 
يکي از تمايلات دروني انسان اين است که ميل دارد ديگران در قبال کارهاي نيک او را تاييد کنند و مورد تشويق قرار دهند، کسي نيست که نيازمند تحسين و تاييد ديگران نباشد. البته با وجود داشتن منشا رواني اين ميل، انسان مي تواند با قدرت دادن به خود و استوار نمودن شخصيت خويش، خود را از تشويق بي نياز کند. در همين باره روان شناسان ثابت کردند که چند دانش آموز در شرايط يکسان وقتي موفق ترند که مورد تشويق قرار گيرند. 
البته بايد سعي شود فراگير به تشويق عادت نکند و تشويق انگيزه کار نيک نباشد بلکه پاداش کار نيک باشد، چرا که در اين صورت با از بين رفتن انگيزه، کار نيک هم تعطيل مي شود. تشويق نبايد هدف باشد بلکه وسيله اي براي رسيدن به هدف باشد. تشويق بايد به موقع انجام شود زيرا تاخير در آن اثرات نامطلوب دارد. علت تشويق نيز بايد مشخص شود، تشويق از همه کودکان هم به نحوي انجام شود، اما زياده روي نباشد که به فرموده حضرت علي (ع): در مدح و ستايش کسي مبالغه و زياده روي مکن. البته تشويق در اشکال مستقيم و غيرمستقيم وجود دارد که روان شناسان بر تشويق غيرمستقيم تاکيد دارند. تشويق مادي و معنوي نيز سفارش شده است. تشويق به شکل هاي مختلف مي تواند اعمال شود به طور مثال مي تواند گاهي به شکل در اختيار گذاردن وسايل مورد علاقه فراگير، گاهي يک نگاه محبت آميز و حاکي از سپاس، گاهي بردن به يک اردو، گردش دسته جمعي، گاهي دلجويي، آفرين گفتن، گاهي در آغوش کشيدن يا خريد يک وسيله علمي و تفريحي باشد، اما در همه حال بايد سعي شود که جنبه رواني آن فراموش نشود به اين معني که خود شخص، مشوق خود به خوبي ها باشد نه ديگري. اصولا به علت اين که فطرت انسان ميل به کمال دارد آن دسته تشويق ها و پاداش هايي که جنبه روحاني و معنوي آن قوي تر است براي انسان شادي بخش تر است. 
تنبيه چون با ايجاد هراس همراه است موجب مي شود تا فرد تنبيه شده کنترل خود را ضعيف بشمارد که مشخص شده است دانش آموزاني که شديدا مورد تنبيه قرار مي گيرند دو عکس العمل نشان مي دهند اول آن که مي آموزند که ديگر انسان ها را مي توان از طريق تهديد کنترل کرد و دوم آن که رفتارهاي پرخاشگرانه تقويت مي شود. 
تجربه نشان داده اغلب تنبيه ها با هدفي فراتر از خجالت دادن کودک در نظر گرفته مي شود. درست است امروزه اشکال تنبيهي قديمي کمتر رايج است، اما تنبيهات امروزي به نحوي براي آزردن دانش آموزان صورت مي گيرد که اغلب اثرات نامطلوب دارد. برخي از معلمان از والدين مي خواهند که کودک را تنبيه کنند که اين خود رابطه معلم و دانش آموز را دچار اغتشاش مي کند، بهتر است کاري کرد که والدين غيرمستقيم در امر آموزش درگير شوند. 
براي جلوگيري از اثرات زيانبار تنبيه، معلمان بايد از تنبيهات خفيف استفاده کنند. در واقع تنبيه بيشتر از آنچه واقعي باشد بايد نمادي باشد. يکي از راه هاي خفيف تنبيه استفاده از روش محروم کردن است. مثلا دانش آموزي که با مدادش نفر جلويي را اذيت مي کند بايد مدادش را گرفت و آخر ساعت برگرداند و يا از او خواست که به آخر کلاس برود و آخر ساعت برگردد

http://shaparakdaily.ir/shaparak/News.aspx?NID=4357.

سوالات امتحان نوبت اول درس مطالعات اجتماعی پایه نهم دوره اول متوسطه   

 

ردیف

متن سوالات

بارم

1

مبنای زمان واقعی موقعیت خورشید در آسمان است .                                                   ص                غ

5/0

2

در سیاره های گازی ، تعداد قمر ها کمتر است .                                                           ص                غ

5/0

3

خشکی ها زودتر از آب گرم می شوند و سریع تر گرمای خود را از دست می دهند .    ص               غ

5/0

4

یکی از اهداف استعماری این کشور در حمله به ایران رسیدن به آب های آزاد و گرم خلیج فارس و اقیانوس هند بود .

الف )انگلیس                                 ب)روسیه                                   ج )عثمانی                                             د ) پرتقال

5/0

5

سقوط سلسله صفوی در زمان او اتفاق افتاد .

الف)شاه عباس                         ب)شاه تهماسب                   ج)شاه سلطان حسین               د) شاه اسما عیل

5/0

6

کدام یک از جملات زیر درمورد مدار نادرست است :

الف)مدار ها دایره هایی هستند که در هر دو نیمکره به موازات استوا رسم شده اند . 

ب)هر چه به طرف شمال یا جنوب نزدیک می شویم مدار ها کوچک تر می شوند .

ج)مدار استوا از قطب شمال تا جنوب به صورت یک دایره کشیده شده است .

د)مدار استوا (مدار مبدأ) صفر درجه است .

5/0

7

تشکیل ابر ها و بسیاری از تغییرات آب و هوایی در این لایه صورت می گیرد .

الف)استراتوسفر                  ب)مزوسفر                  ج)تروپوسفر                    د)تروموسفر

5/0

8

کدام جمله نادرست است .

الف)فشار هوا در سطح دریا ها کم و در ارتفاعات و کوهستان ها زیاد است .

ب) هوا همیشه از جایی که فشار بیشتری دارد به سمت جایی که فشار کمتری دارد جریان می یابد .

ج)هوای گرم فشار کمتر و هوای سرد فشار بیشتری دارد .

د) هوای سرد سنگین است و به سمت پایین و هوای گرم سبک است و به سمت بالا صعود می کند .

5/0

9

از جمله افرادی که پیش گام تأسیس مدرسه هایی به سبک اروپایی در ایران شدند ........................... بود .

5/0

10

یکی از منابع عمده در آمد حکومت صفوی .................... بود .

5/0

11

رفتن مردم از جایی به جای دیگر به منظور کار یا زندگی .................... نامیده می شود.

5/0

12

تخریب جنگل استوایی در کشور های .......................و................... بسیار گسترش یافته است .

5/0

13

سایه اجسام در زمستان .................. است .

5/0

14

سال 365 روزه ، سال ............... است .

5/0

 

15

برای هر یک از مجموعه کلمات زیر یک سوال طرح کنید :                                      صفحه 2-نمونه شماره دو مطالعات نهم   

( میر داماد – ملاصدرا – شیخ بهایی – علامه مجلس )

 

 ( پرتقال – اسپانیا – انگلستان – فرانسه )

 

1

16

هر یک از ویژگی های زیر مربوط به کدام دسته از کوه هاست .

                                      درّه U شکل قلل نوک تیز درّه V شکل شیب تند دامنه

کوه های جوان :

کوه های پیر :

 

1

17

با توجه به کلمات پاسخ دهید :

                                  توندرا تایگا جنگل های بارانی  استوایی ساوان بیابان

-از گسترده ترین زیست بوم هاست و در قاره های آسیا ، اروپا و آمریکای شمالی گسترش یافته است ...............

- بیشترین تنوع زیستی جهان را دارد ................

- آب و هوای آن در تمام طول سال ، گرم است و در آن ، دو فصل خشک و مرطوب وجود دارد .................

- در این ناحیه زمین ها از یخ و برف پوشیده شده است ................

 

1

18

انگیزه و اهداف امیر کبیر از اقدامات اصلاحی در زمینه های زیر را بنویسید :

داخلی :

خارجی:

 

1

19

زیست بوم را تعریف کنید:

 

1

20

امروزه از جنگل های بارانی استوایی چه استفاده هایی به عمل می آید ؟  4 مورد

 

 

1

 

21

در دو قرن اخیر دو عامل موجب کاهش چشم گیر مرگ و میر ها شده است نام ببرید و یک مورد را به اختیار توضیح دهید.

 

 

1

22

در چه نوع کشور هایی امید به زندگی یا متوسط طول عمر بیشتر است ؟  2 مورد

 

1

23

در صورت وجود چه شرایطی رشد مثبت جمعیت سبب پیشرفت کشور خواهد شد ؟ صفحه 3-نمونه شماره دو مطالعات نهم

 

 

1

24

از دو سوال زیر به اختیار به یک سوال پاسخ دهید :

الف)با تأسیس حکومت صفوی در موارد زیر چه تغییراتی در ایران ایجاد شد ؟

سیاسی :                                                                              مذهبی :

ب) ارتباط موارد زیر را با پایتخت های ایران در دوره صفوی مشخص کنید : (دو مورد اضافی است .)

شاه اسماعیل مرکزیت جغرافیایی ایران در معرض هجوم عثمانی شاه تهماسب شاه عباس -مشکل کم آبی 

تبریز .......................... ، ..............................                           اصفهان ...................... ، ................................

 

1

25

از دو سوال زیر به اختیار به یک سوال پاسخ دهید :

الف)چرا سفر به اعماق اقیانوس ها دشوار تر از صعود به قله هاست ؟

 

ب)اقیانوس ها چگونه مورد بی مهری انسان قرار گرفته اند ؟ 2 مورد

 

1

26

از دو سوال زیر به اختیار به یک سوال پاسخ دهید :

 الف ) در مورد آقا محمد خان قاجار به سوالات زیر پاسخ دهید :

-              چه شهری را به عنوان پایتخت خود برگزید ؟

-              در انتخاب پایتخت به چه نکته مهمی توجه داشت ؟

-              چگونه کشته شد؟

-              پس از او چه کسی به قدرت رسید ؟

ب)در توضیح اهداف استعماری انگلستان در ایران به سوالات زیر پاسخ دهید :

-              هندوستان در دوره قاجار از چه موقعیتی برخوردار بود ؟

 

-              هندوستان در روابط ایران و انگلستان چه نقشی داشت ؟

 

1

 

نمره به عدد  :                 نمره به حروف :                                   نام و نام خانوادگی دبیر :                            امضا

موفق باشید